Medisch belicht
Wat zeggen fysiotherapeuten over het gebruik van een sluitlaken en / of een sluitband na de bevalling?
Joop van Gestel en Rachel van Gestel-van Westing, fysiotherapeuten bij Paramedicum GezondheidsManagement in Utrecht aan het woord:
Utrecht 1 augustus 2011
"In onze praktijk voor gespecialiseerde (psychosomatische) fysiotherapie en bekkenfysiotherapie adviseren wij vaak de sluitband Louise, voor ondersteuning van het herstel direct na de zwangerschap.
De bevalling: een 'aanslag' op de weke delen van de bekkenbodem
In de twee weken na een bevalling, is de jonge moeder vaak het spiergevoel van de buikspieren en/of van de bekkenbodemspieren 'kwijt'. Dit betekent dat de vrouw niet meer (optimaal) goed voelt of ze deze spiergroepen wel of niet aangespannen heeft of dat ze die op de juiste manier kan aanspannen bij bewegingen zoals bukken, draaien in bed of overeind komen uit een stoel. Deze bewegingen met zg. 'drukverhogende momenten' zijn voor een groot aantal vrouwen aanleiding voor de geleidelijke ontwikkeling van (lichte of zwaardere) klachten zoals incontinentie, bekkenpijn of lage rugpijn.
De oorzaak kan zijn dat tijdens de bevalling een paar zenuwtakjes rondom de bekkenbodem beschadigd zijn geraakt, en dat daardoor de (motorische) prikkels onvoldoende goed bij de spieren aankomen, met als gevolg een onvoldoende krachtige spieraanspanning. Dit heeft dan weer gevolgen voor het ophouden van urineaandrang, en voor de benodigde steun vanuit de bekkenbodem tijdens (buik-)drukverhogende bewegingen.
Ook de lage rug komt 'stabiliteits-spierkracht' tekort met lage rugpijn als gevolg.
Een andere oorzaak kan liggen in een tijdelijk 'verlammingsgevoel' in de bekkenspieren door een overrekking van bekkenbodemzenuwen. Ook hier met dezelfde gevolgen.
Het nut van een sluitband
Het nut van een sluitband in de eerste periode na de bevalling is dat het 'rust' geeft aan de bekkenbanden en de omliggende spieren (die automatisch extra hard gaan werken als de 'buurspieren' tijdelijk niet voldoende kracht leveren).
De ondersteuning geeft deze spieren de mogelijkheid om te herstellen van gedane inspanningen, het draagt bij aan een betere onderlinge afstemming van spieren in 'wie doet wat' en het geeft een stabiel en zekerder gevoel tijdens (trap)lopen, opstaan uit bed an andere houdingsveranderingen.
Hoe lang
Doorgaans vraagt het natuurlijke herstel van dit tijdelijke tekort aan spiergevoel twee tot drie weken. Als vrouwen na drie weken nog twijfelen of ze weer voldoende spiergevoel hebben, dan moeten ze met die vraag een bekkenfysiotherapeut consulteren. Zeker als incontinentie- of pijnklachten langer duren dan drie weken is eenzelfde gang naar de bekkenfysio aangewezen.
Als het spiergevoel weer hersteld is, en/of de pijnklachten verdwenen, dan kan de sluitband 'afgebouwd' worden, door de band bijvoorbeeld alleen nog maar te dragen tijdens boodschappen sjouwen, de eerste sportactiviteiten of tijdens een lange wandeling.
Angst voor het idee dat 'spieren te slap' zouden worden bij het dragen van een sluitband is volkomen onterecht; slappe spieren krijg je alleen pas na 4-5 weken continue dragen, waarbij de lichamelijke activiteit minimaal is. Vergelijk het met 4 weken gips. Deze situatie komt bij een verder gezonde jonge moeder niet voor.
Wij vinden een sluitband zeker geen overbodige luxe; wat doorgaans wel overbodig is, zijn (onnodige) massagebehandelingen door een fysiotherapeut. Contact met een (bekken)therapeut blijft wel nuttig om je herstelproces te volgen tot je weer helemaal alle dagelijkse dingen aankunt.
Heel veel succes, en vergeet in de tussentijd niet om eindeloos te genieten van je kleine wereldwondertje (en van je partner natuurlijk)....
Voor zwangere vrouwen die tijdens de zwangerschap pijnklachten rondom het bekken hebben of last hebben van langdurige lage rugklachten kan de sluitband Louise ook uitkomst bieden. Het is wel aan te raden dit in goed overleg te doen met je verloskundige en/of bekkenfysiotherapeut.
Wanneer is er sprake van bekkeninstabiliteit?
"Sinds mijn bevalling heb ik veel pijn als ik overdag wat heb gedaan. Vooral bij mijn heiligbeen aan de rechterkant. Volgens mijn fysiotherapeut is dat het "SI-gewricht". De pijn straalt uit naar voren waardoor ik 's nachts weer niet kan slapen. ook omdraaien in bed kost mij veel moeite, en ik word er elke keer wakker van. 's Ochtends sta ik al moe op. Ik zag op internet dat er zg. 'bekkenbanden' bestaan, maar er zijn zoveel verschillende ! Nu weet ik niet of ik een brede of smalle moet nemen. Het is vooral even voor de momenten dat iik veel moet lopen. Voor de rest zal ik hem niet dragen, omdat ik anders bang ben dat dan mijn banden en spieren lui worden. Wat moet ik nu doen? Wat is wijsheid?
"Vanaf ongeveer de derde maand van mijn zwangerschap heb ik een soort pijn heel laag in mijn rug, een beetje uit het midden. Soms denk ik dat het niet mijn rug is, maar mijn bekken, zo laag zit het. En af en toe trekt het door naar mijn kruis en schaambeen. Heeft dit met mijn zwangerschap te maken, en als dit zo is, wat moet ik dan doen want ik moet nog 6 maanden !"
De klachten zoals hierboven beschreven zijn, zijn kenmerkend voor bekkeninstabiliteit of, moderner verwoord Peri-Partum bekkenpijn.
 
Voor goede informatie en uitleg over dit klachtenbeeld verwijzen wij graag naar de informatiebrochure van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie.
nvog.nl/Sites/Files/0000000076_bekkenpijn.pdf
Functie bekkenband / sluitband
In de informatie van de NVOG wordt duidelijk dat de oorzaak van de pijnklachten ligt in het bekken dat (tijdelijk) 'te flexibel' geworden is. Deze (tijdelijke) 'instabiliteit' kan door het dragen van een bekkenband / sluitband (grotendeels) verminderd worden. Ook hoeven een aantal spieren dan minder hard te werken in hun poging nog enige stabiliteit te bewerkstelligen. Een bekkenband geeft dus steun aan het bekken, en 'rust' in de spieren binnen en rondom het bekken. De overbelaste spieren kunnen dan herstellen, de verhoogde spierspanning neemt af en kunnen dan beter gecoördineerd hun stabiliserende functie oppakken.
Een bekkenband / sluitband is een nuttig hulpmiddel voor bekken en spieren om (tijdelijk) ondersteuning te bieden in een situatie waarin de spieren het zelf (nog) niet lukt om het bekken te stabiliseren.
Het is de bedoeling dat de band vooral wordt gedragen bij belastende situaties. Meestal weet de (aanstaande moeder) zelf wel wanneer en waardoor de klachten toenemen. Gebruik in die situaties de band. Als u niet precies weet wanneer u de band moet dragen dan adviseren wij u de band te gebruiken tijdens staan en lopen, en als u moe bent. Tijdens zitten, liggen of fietsen kunt u de band dragen als u het prettig vindt. Slapen met een bekkenband / sluitband is zinvol als u meer dan 3 keer per nacht wakker wordt bij het omdraaien.
Er zijn situaties waarbij je nauwelijks of geen druk meer op je buik kunt verdragen in de laatste maanden van je zwangerschap. Dan adviseren wij een buikband van Prénatal of de 'zwangerschapsband Basko'. Deze banden zijn echter niet geschikt voor na de bevalling.
|
Welke band
Er worden tegenwoordig wel 40 verschillende soorten bekkenbanden aangeboden in winkels en via internet. In feite zouden ze allemaal hetzelfde moeten doen: steun geven aan het bekken.
Wat zijn de drie belangrijkste keuzeaspecten:
Wel of geen steun op de buik
Het prettigste is doorgaans als je een lekkere 'brede steun' ervaart rondom je lage rug èn bovenste bekkenrand. Een elastische steun die 'meebeweegt' met jouw bewegingen. Een steun waarvan je voelt dat die je spieren 'rust' geeft. De klittenbandsluiting moet makkelijk te fixeren en los te maken zijn. Met twee aparte stelbanden kun je naar wens extra steunaccent geven waar je dat wilt.
Materiaal
Het materiaal moet licht van gewicht zijn, ademend en een fijne elastische steun geven.
Prijs-kwaliteitverhouding
Er worden tegenwoordig geen kwalitatief echt slechte banden meer gemaakt. Wel zijn de prijsverschillen enorm; van 20 euro tot 212 euro. De allergoedkoopste banden zijn vaak qua materiaal en elasticiteit wat stug en daarmee niet comfortabel. Een prijsniveau van rond de 40-50 euro is zeer acceptabel voor een goede kwaliteit. Meer dan 70 euro is ons inziens een onnodig duur 'medisch prijsniveau'.
Wij adviseren vaak de sluitband Louise in onze praktijk. Door de gemakkelijke klittenbandsluiting is deze band eenvoudig te verstellen en los te maken wanneer je bijvoorbeeld gaat zitten of douchen. De band geeft door de drievoudige sluiting op de juiste plaatsen steun en door de hoogwaardige materialen is er sprake van een prima prijs-kwaliteitsverhouding.
Er zijn situaties waarbij je nauwelijks of geen druk meer op je buik kunt verdragen in de laatste maanden van je zwangerschap. Dan adviseren wij een buikband van Prénatal of de 'zwangerschapsband Basko'. Deze banden zijn echter niet geschikt voor na de bevalling.
Over herstelband Louise
Onze patiënten zijn doorgaans heel tevreden over de band zelf en over de snelle bestel- en verzendmethode via internet. In onze praktijk passen wij eerst de juiste maat band en laten de patiënt er een paar dagen mee functioneren. Ongeveer driekwart gaat dan zelf over tot bestelling en krijgen wij het proefexemplaar retour. Een prettige manier van werken!"
Joop van Gestel, fysiotherapeut / haptonoom
Rachel van Gestel- van Westing, geregistreerd bekkenfysiotherapeut
Paramedicum GezondheidsManagement
afd. fysiotherapie
Bekkerstraat 118
3572 SL UTRECHT
P.W.F. van Schaik, fysiotherapeut, Den Haag aan het woord:
"Bekkenbanden, oftewel ligamenten, zijn stugge banden van collagene vezels, die het heiligbeen en de twee bekkenhelften bij elkaar houden. Gedurende de zwangerschap komt er een hormoon vrij dat ervoor zorgt dat die banden soepeler worden. Dat soepel worden van die banden is nodig om ervoor te zorgen dat die botstukken tijdens de geboorte iets verder uit elkaar kunnen bewegen zodat er voldoende ruimte ontstaat voor de uitdrijving van het kind. Op deze manier wordt het geboortekanaal een stuk ruimer. Na de bevalling kan het gebeuren dat er door allerlei verschillende oorzaken de stabiliteit van het bekken niet terugkeert tot de oorspronkelijke staat. Het bekken vormt dan een minder 'star' geheel waardoor er allerlei verschillende klachten kunnen ontstaan die gezamenlijk vaak worden aangeduid met 'bekkeninstabiliteit'. Een sluitlaken of een sluitband kan erbij helpen een lichte ondersteuning te geven bij het vormen van een stabiel bekkensysteem, omdat de bekkenhelften enigszins tegen elkaar worden gedrukt. Het sluitlaken of de sluitband neemt als het ware een gedeelte van de stabiliserende functie van de banden over."
Marie-Josée Decoster, Kinesitherapeute, gespecialiseerd in bekkenklachten rond de zwangerschap aan het woord:
"Na de bevalling zijn de bekkenring en de gewrichtsbanden van het jonge moeder sterk uitgerekt. Haar lichaam is enkel uren, zelfs dagen aan wat rust toe.
Toch stapt zij enkele uren later al uit het bed. Het bekken verdraagt die belasting nog niet zo goed. Enige steun kan zinvol zijn.
De linten van het sluitlaken, die op regelmatige afstand kunnen geknoopt worden, laten toe dat er elke dag progressief wat meer sluitingsdruk gegeven kan worden. Tevens kan een sluitband steeds strakker worden vastgezet.
Kan een sluitlaken of sluitband hierbij op een zinvolle manier steun geven?
Het kan enerzijds de bekkengordelspieren helpen om de bekkengewrichten beter te sluiten wanneer het lichaamsgewicht er op komt. Dit is zeker aan te bevelen wanneer er tijdens de zwangerschap reeds klachten van bekkeninstabiliteit aanwezig waren.
Anderzijds kan het ook de buikwand en de bekkenbodemspieren beschermen tegen vergrote buikdruk tijdens het rechtkomen uit bed, het optillen van de baby of het hoesten.
Hoe lang mag het sluitlaken of een sluitband gedragen worden?
Zolang de vrouw het gevoel heeft dat ze haar eigen lichaamsgewicht nog niet goed kan dragen vanuit de bekkengordel is het nuttig om een uitwendige steun te dragen.
Toch moet zij geleidelijk starten met actieve oefeningen voor de bekkenbodem-, de buik- en bekkengordelspieren om zo het eigen lichaamsgewicht weer helemaal onder controle te krijgen.
Vooral de dwarse buikspieren, in samenwerking met de kleine rugspieren en de bekkenbodemspieren, zullen dag na dag de taak van het sluitlaken moeten overnemen. Na twee weken zou het sluitlaken overbodig moeten zijn.
Wat is de meest gunstigste hoogte van het sluitlaken of de sluitband?
Het sluitlaken mag boven de navel komen en ter hoogte van de taille lijn. Het mag de bekkenring omsluiten. Onderaan mag het niet voorbij de trochanters van het dijbeen komen omdat de bursa geen druk kunnen verdragen. Trochanters zijn de uitsteeksels aan de zijkant van de dijbenen iets onder de hoogte van de heupgewrichten. De bursa zijn de slijmbeurzen gelegen tussen de pezen en die uitsteeksels. De laatste twee knopen van het sluitlaken mogen dus niet strak worden aangetrokken, zodat geen druk wordt uigeoefend op deze slijmbeurzen.
Het sluitlaken en de sluitband mogen door de vroedvrouwen aanbevolen worden tijdens de eerste kraamdagen als externe steun voor de buik- en de bekkengordel!"
|